MARMARA BÖLGESİ

Marmara Bölgesinin Genel Coğrafi Özellikleri

Marmara Bölgesi, yurdumuzun kuzeybatısında, adını aldığı denizi çevrelemektedir. Adapazarı ovasının doğusundan başlayarak Trakya topraklarını içine alır. Güneyde Susurluk Havzası boyunca güneye doğru sokulur. Bölge, alan bakımından, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden sonra ikinci küçük bölgemiz olmasına karşın, bütün bölgelerden daha fazla nüfusa sahiptir. Marmara Bölgesi, yüksekliği en az olan bölgemizdir. Dağlar Karadeniz Bölgesi'nde olduğu gibi yüksek sıralar halinde değildir. Anadolu yakasında Samanlı, Biga
Dağları, Mudanya Tepelikleri, Kocaeli Platosu yer alır. Trakya'daki yükseltiler ise kuzeyde Yıldız, güneyde Işıklar ve Koru Dağları'dır. Bu dağlar arasındaki çukurlukta Ergene Havzası uzanır. Bölgenin güneyinde verimli ovalar yer alır. Bunlar, Yenişehir, İnegöl, Bursa, Karacabey ve Gönen ovalarıdır. Bursa'daki Uludağ, bölgenin en yüksek noktasıdır. (2543 m.) Çöküntü ovalarının en çukur yerlerini Kuş, Ulubat, İznik, Sapanca göllerini kaplar. Deniz kıyılarında birçok körfez ve yarımadalar yer alır. Bunların başlıcaları Armutlu, Kapıdağ, Kocaeli, Çatalca, Biga ve Gelibolu yarımadalarıyla, Saros, Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit körfezleridir. Bölge sık bir akarsu ağına sahiptir. En önemlileri Sakarya, Susurluk, Meriç ve Ergene'dir. İstanbul ve Çanakkale boğazları yalnız bölge için değil, bütün Türkiye için ulaşım ve stratejik yönden hayati önem taşır. Buraları Karadeniz'e kıyısı olan devletlerin, okyanuslara çıkış yoludur. 1.Dünya Savaşı'nda İstanbul'u almak için Çanakkale Boğazı'nı geçmeye çalışan düşmana karşı Türk ordusunun yazdığı destan, hâlâ yaşamaktadır. Bölgede, hem Akdeniz, hem Karadeniz ikliminin etkileri görülür. İç kesimlere gidildikçe iklim sertleşir. Kışlar çok soğuk ve karlı geçmeye başlar. Kara ikliminin ortaya çıktığı bu yerlerde bozkırlara, yükseklerde ise ormanlara rastlanır. Makiler, kıyı kesiminin karakteristik bitki örtüsüdür. Ekili, dikili toprakların kapladığı alan bakımından bölge, birinci sıradadır. İklim ve arazinin uygunluğu, zengin ve çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine imkan vermiştir. Başlıca tarım ürünleri buğday, sebze, meyve, ayçiçeği, patates, şeker pancarı, zeytin, tütün, çeltik ve pamuktur. Bahçe tarımı ve bağcılık da yapılmaktadır. Ahır hayvancılığı, kümes hayvanı ve ipekböceği yetiştiriciliği çok gelişmiştir. Yeraltı kaynakları bakımından linyit önemli bir yere sahiptir. Ayrıca, krom, mermer ve bor minerali yatakları da zengindir. Marmara Bölgesi, yurdumuzun en gelişmiş ve en yoğun sanayi alanıdır. İstanbul-İzmit-Adapazarı bir sanayi bölgesi özelliği gösterir. Coğrafi konumu, ulaşım kolaylıkları ve İstanbul gibi yoğun nüfusa sahip bir şehrin bulunması, sanayinin gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu nedenle, Türkiye'nin ekonomik bakımdan gelişmiş, en zengin bölgesidir.

Marmara Bölgesinin Bölümleri

1) Kocaeli-Çatalca,
2) Yıldız Dağları,
3) Ergene ve
4) Güney Marmara bölümleridir.

Çatalca-Kocaeli Bölümü

Adapazarı ovasının doğusundan, Silivri'ye kadar devam eder. Çatalca ve Kocaeli yarımadalarını kapsar. Bu yarımadalar, 150-200 m. yüksekliğe sahip birer platodur. Bölümün Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi ve buna bağlı olarak gür ormanlar görülür. Marmara kıyılarında, makilerin görüntüsü Akdeniz iklimini hatırlatsa da buralar da yaz sıcaklıkları düşüktür. Kocaeli-Çatalca plâtolarının başlıca tarım ürünü tahıldır. Ayrıca şeker pancarı, patates, ayçiçeği ve mısır da yetiştirilir. Bağlar, sebze ve meyve bahçeleri ile zeytinlikler de geniş yer kaplar. Hayvan ürünlerinden yoğurt, tereyağı ve peynirin önemli ölçüde üretilmesi dikkat çekicidir. İstanbul şehri, boğazın Marmara'yla birleştiği yerde kurulmuştur. Yurdumuzun en büyük şehri olan İstanbul, önceleri Doğu Roma, sonraları ise Osmanlı İmparatorluğuna asırlar boyu başkentlik yapmış tarihi bir şehrimizdir. 1990 sayımına göre 7 milyona yaklaşan nüfusuyla Türkiye'nin en büyük, kültür, ticaret, sanayi, bankacılık, ulaşım ve turizm merkezi olma özelliğini taşır. Ayrıca sanayi kuruluşlarının fazla olması ve ekonomik özellikleri nedeniyle diğer bölgelerden göçler olmakta ve nüfusu sürekli artmaktadır. Boğaz üzerinde kurulmuş olan iki köprü, yalnız İstanbul'un iki yakasını değil, Asya ile Avrupa'yı da birbirine bağlar. Her türlü sanayi kuruluşunun yoğun olarak yer aldığı bölümde, birer sanayi şehri olan İzmit ve
Adapazarı, diğer önemli yerleşme merkezlerini oluşturur.

Yıldız Dağları Bölümü:

Bu bölüm, Marmara Bölgesi'nin kuzeybatısında, Karadeniz'e paralel olarak uzanan Yıldız Dağları ile kaplanmıştır. Yıldız Dağları, Çatalca platosundan Bulgaristan sınırına kadar uzanır. Aşındığından pek yüksek olmayan (1030 m) dağların kuzey yamaçlarında, Karadeniz iklimi görülür.Yıllık ortalama yağış 800-900 mm.yi bulur. Ormanlar geniş yer kaplar. Dağların güneye bakan yamaçlarında yağış azalır. Ormanlar seyrekleşerek, alçaklarda bozkırlar ortaya çıkar. Bölümde, tahıl, ayçiçeği, şeker pancarı, mısır tarımı yapılır. Hayvancılık gelişmiştir.Çok sayıda mandıra ve peynir imalathaneleri kurulmuştur. Halkın geçiminde,
odun kömürü ticareti de önemli yer tutar. Sanayi gelişmemiştir. Önemli yerleşim merkezleri yol boyunca sıralanan Kırklareli, Vize ve Saray ilçeleridir.

Ergene Bölümü

Bu bölüm Ergene havzasını içine alır. Kuzeyde Yıldız Dağları, güneyde Korudağ ve Tekirdağ arasında bir çanak şeklinde uzanır. Bölgenin en soğuk, en az yağış alan ve bitki örtüsü en fakir bölümüdür. Hakim bitki örtüsü bozkırdır. Ancak yer şekillerinin uygunluğu ve topraklarının verimli olması, buranın önemli bir tarım
alanı olmasını sağlamıştır. Bölümde yetiştirilen başlıca tarım ürünleri buğday, ayçiçeği, şekerpancarı, mısır ve çeltiktir. Özellikle ayçiçeği üretimi oldukça gelişmiş, Türkiye üretiminin %74'ne ulaşmıştır. Bağcılık ve hayvancılık da önemli birer geçim kaynağıdır.Ergene Havzası'nın ortasındaki Alpullu, Türkiye'nin en eski şeker fabrikalarındandır. Ayçiçeğine bağlı olarak yağ sanayi gelişmiştir. Dokuma ve cam sanayi de gelişme içindedir. Linyit ve Hamîtabat'ta çıkarılan doğalgaz, bölümün, başlıca yeraltı kaynaklarını oluşturur.
Avrupa'dan gelen kara ve demiryolları Edirne'de birleşir. Oradan İstanbul'a ulaşır. Bu yollar Edime çevresinde sanayinin gelişmesine imkan hazırlamıştır.Bir asra yakın, Osmanlı İmparatorluğu'na başkentlik yapmış olan Edirne'nin Türk tarihinde önemli bir yeri vardır. Mimar Sinan'ın bir şaheseri olan Selimiye Camii, Edirne'nin sembolü haline gelmiştir. Tekirdağ, Çorlu, Malkara bölümünün diğer önemli yerleşme merkezleridir.

Güney Marmara Bölümü

Bölgenin güneyinde yer alan bölüm, Gelibolu yarımadası, Gökçeada ve Bozcaada'yı içine alarak, Bilecik'in doğusuna kadar uzanır. Orta yükseklikteki dağlar ve tepelikler ile bunların arasındaki verimli ovalar, başlıca yer şekilleridir. Dağların en yükseği Uludağ'dır.(2543 m.) Yenişehir, Bursa ve Karacabey ovaları zengin birer tarım alanıdır. Bölümün kuzeyinde Gelibolu, Kapıdağ, Armutlu yarımadaları, batısında Biga yarımadası yer alır. Kuş gölü dünyaca ünlü milli park alanıdır. Ulubat ve İznik, bölümün diğer gölleridir. Kıyıya yakın yerlerde Akdeniz iklimi görülürse de iç kesimlerde şiddetli kışlar ortaya çıkar. Buna bağlı olarak kıyı kesiminde zeytinlikler geniş yer kaplar, içerdeki ovalarda meyve, sebze, şekerpancarı, ayçiçeği, tütün ve tahıl tanını yapılır. Hayvancılık gelişmiştir. Bursa çevresinde, ipekböceği yetiştirmek amacıyla oluşturulan dutluklar geniş yer tutar. Bölüm, aynı zamanda Türkiye'nin yoğun nüfuslu yerlerindendir. Türkiye'nin beşinci büyük kenti olan Bursa, önemli bir sanayi ve turizm merkezidir. Yünlü ve ipekli dokuma ile otomotiv sanayi gelişmiştir. Bilecik, Balıkesir, Çanakkale, İnegöl, Erdek ve Bandırma diğer önemli yerleşim merkezleridir. Dünyanın en zengin Bor yatakları bu bölümdedir. Mermer, volfram ve krom yatakları da Önemlidir.

Türkiye Ekonomisindek Yeri

Marmara Bölgesi alanının küçüklüğüne rağmen Türkiye ekonomisinde çok önemli bir yere sahiptir. Doğal ve beşeri şartların uygunluğu ekonomik etkinliklerin gelişmesine ve çeşitliliğine imkan sağlamıştır. iç göçlerle nüfus çok artmış, bu durum kalifiye iş gücünde artış sağlayarak ekonomik faaiyetiere süreklilik kazandırmıştır. Bölgede verimli toprakların fazla olması, iklimin elverişliliği tarımı güçlendirmiştir. Ayçiçeğinin %74'ü, zeytinin %25'i bu bölgede üretilir. Sebze ve meyve alanları geniş yer kaplar. Mısır, tütün, keten, patates gibi ürünler bol miktarda yetiştirilir. Hayvancılık ve hayvan ürünleri de ekonomide büyük önem taşır. Peynir, tereyağı, yoğurt üretimi fazladır. İpek böceğinin %75'i bu bölgede yetiştirilir. Bölgenin asıl zenginliği, Türkiye ekonomisine büyük katkısı olan sanayi alanındadır. Toplam sanayi gelirinin 1/3, ulaşım ve ticaret gelirinin 1/4, bu bölgeye aittir. Sanayide çalışanların 1/2 si buradadır. Bölgenin milli gelire katkısı ise 1/5'i geçer. İstanbul bugün bir ithalat, ihracat, bankacılık ve sigortacılık şehri haline gelmiştir.
Yeraltı zenginlikleri bakımından da önemli bir yeri olan bölgenin, başlıca madenleri, bor mineralleri, demir ve volframdır. Ayrıca kaliteli mermer yatakları vardır.

Türkiye Turizmindeki Yeri

Marmara Bölgesi, çeşitli doğal güzellikleri uygarlıklardan kalma tarihi eserleriyle ülkemizin olduğu kadar, dünyanın da sayılı Turistik bölgelerinden biridir. Yoğun turizm faaliyetlerinde, İstanbul gibi büyüleyici bir şehrin ve boğazların büyük rolü vardır. Tarihi ve doğal güzellikleriyle, müzeleriyle dünyada az rastlanır bir
zenginliğe sahiptir. Edirne ve Bursa, Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış, tarihi eserlerle dolu, doğal güzelliklere sahip yoğun turist çeken iki şehrimizdir. Millî parklar içinde yer alan Uludağ, kış sporlarının yapıldığı önemli bir merkezdir. Marmara Denizi kıyıları ile adalar yerli ve yabancı insanların uğrak yeridir. Kuş
Gölü ise millî park haline getirilmiş dünyaca ünlü bir "Kuş Cenneti"dir. Bölge, sağlık turizmi bakımından da önem taşır. Burada birçok kaplıca ve maden suları bulunur. Yalova ve Bursa Kaplıcaları dünyaca ünlü birer sağlık merkezi haline gelmişlerdir.

BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:
Ø Yüzölçümüne göre 6. Sıradadır.
Ø Ortalama yükseltisi en az bölgedir.
Ø Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir.
Ø En fazla iç göç alan bölgedir.
Ø Sanayisi en gelişmiş ve sanayi nüfusu en fazla bölgedir.
Ø İşçi nüfusu en fazla bölgedir.
Ø Alanına oranla ekili-dikili alanı en fazla bölgedir.
Ø İki kıtada toprağı olup iki çok önemli boğaza sahiptir.
Ø Orman bakımından %19 ile 3. Sıradadır.
Ø Yünlü ve ipekli dokumada ilk sırada yer alan bölgedir.
Ø Boğazlar ria kıyı tipidir.
Ø İstanbul en büyük ithalat limanımızdır.
Ø En çok vergi veren bölgemizdir.
Ø Bor üretiminde Türkiye’de ve Dünyada ilk sıradadır.
Ø Alanına oranla tarım arazisi en fazla bölgedir.
Ø Ekonomimize katkısı daha çok sanayi alanındadır.
Ø Hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir.
Ø Çayır ve otlakları en az bölgedir. (Alanının 1/10’undan az)
Ø Ürün vermeyen toprakları en az bölgedir.
Ø Enerji üretimi en az ama tüketimi en fazla bölgedir.
Ø Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir.
Ø Şeftali, Ayçiçeği, Pirinç ve Kestane üretiminde ilk sıradadır.
Ø Madenler bakımından en zengin ili Balıkesir’dir.
Ø Kağıt sanayisinin en fazla olduğu bölgedir.
Ø Ortalama sıcaklık 14-16 derece, yağış 600-900 mm’dir.
Ø En fazla yağışı kışın, en azı yazın alır. Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle yağış alır.
Ø Okur yazar oranı en fazla bölgedir.
Ø Ekonomimize katkısı sanayi ve ticaret alanındadır.
Ø Şehirleri: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Yalova, Kocaeli, Adapazarı, Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Bilecik’tir.