İÇ ANADOLU BÖLGESİ Salı 24 Kas. 2009 - 14:18

İç Anadolu Bölgesinin Genel Coğrafi Özellikleri
Bölge, yurdumuzun orta kısmında yer alır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç diğer bütün bölgelerimizle ortak sınıra sahiptir. Büyüklük bakımından Doğu Anadolu Bölgesi'nden sonra gelir. Bölge kuzeyde Kuzey Anadolu Dağları, güneyde ise Toros Dağlarıyla çevrilidir. Batıda iç-Batı Anadolu Eşiği bulunur. Doğuda giderek yükselen plato ve dağlarla Doğu Anadolu Bölgesi'ne bağlanır. İç Anadolu Bölgesi aslında yüksek bir yer olduğu halde, çevresindeki oldukça yüksek dağlar nedeniyle çukur bir havza görünümündedir. Bölgede engebeler az, düzlükler geniş yer tutar. Düzlükler arasında en geniş yeri platolar kaplar. Platoların ortalama yükseltisi 1000-1200 m. arasında değişir. Tuz Gölü çevresinde Haymana, Cihanbeyli, Obruk platoları yer alır. Bölgenin doğusunda ise Uzunyayla ve Bozok platosu bulunur. Bu platoların içinde ovalar bulunmaktadır. Konya Ovası, bunların en büyüğüdür. Tuz Gölü çevresinde de geniş ovalar vardır. Ankara Ovası, Kayseri Ovası ve Eskişehir Ovası, bölgedeki diğer önemli ovalardır.

Bölgenin güneyinde güneybatı-kuzeydoğu yönünde bir hat üzerinde Volkan Dağları sıralanır. Bunlar; Karacadağ, Hasan Dağı, Melendiz Dağı, Kara Dağ ve Erciyes Dağı (1317m.) dır. Etrafının yüksek dağlarla kuşatılmış olması ve denizlerden uzakta bulunması, bölgenin iklimini etkilemiştir. Çevredeki dağlar, Karadeniz ve Akdeniz'den gelen nemli hava kütlesinin bölge içine girmesini engellemektedir. Bu yüzden karasal bir iklim hüküm sürer.Ancak burada görülen karasal iklim, Doğu Anadolu'daki kadar şiddetli değildir. Kış ayları soğuk geçer. Kar yağışları ve don olayları oldukça sıktır. Yazlar ise sıcak ve kuraktır. Bölgede yıllık yağışın büyük kısmı kış ve ilkbahar aylarında düşer. Tuz Gölü ve güneyi, bölgenin en kurak kesimidir. Burada yıllık toplam yağış miktarı 300 mm. dolayındadır. Tuz gölü nün bulunduğu alan, güneydeki Konya Ovası ile Akşehir ve Eber göllerini içine alan çukurluk birer kapalı havzadır. Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü oldukça sığdır. Bölgedeki diğer göller; Eber, Seyfe, Akşehir, Tuzla ve Hotamış gölleridir.

Bölgede bozkırlar çok geniş yer kaplar. Anadolu'da medeniyetler ve devletler kurmuş olan çeşitli kavimler, asırlar boyunca sürekli ormanları tahrib etmişlerdir. Ormanın insanlar tarafından yok edilmesiyle oluşan bozkırlara antropojen bozkır adı verilir. İç Anadolu, antropojen bozkır alanlarına bir örnektir. Bunlar doğal bozkırların etrafını adeta bir kuşak gibi çevrelemektedir. Bölgenin en önemli akarsuyu Kızılırmak'tır. Türkiye'nin en uzun (1355 km) ırmağıdır. Üzerinde Kesikköprü, Hirfanlı ve Kapulukaya barajları kurulmuştur. Sakarya ve kolları, bölgenin batısındaki havzanın sularını Karadeniz'e taşır. Sakarya üzerinde Hasan Polatkan (Sarıyar), Gökçekaya ve Porsuk barajları bulunmaktadır.

Bölgenin nüfusu yüzölçümüne göre azdır. 1990 yılı nüfus sayımına göre 9.217.000 insan yaşar. Bölgede nüfus, yağışın az görüldüğü, tarımsal olanakların kısıtlı olduğu orta ve güney kesimlerde seyrektir.Buna karşılık suyun yeterli olduğu dağ eteklerinde nüfus daha sıktır. Kara ulaşımını sağlayan başlıca yollar da dağ eteklerini takip etmektedir. İç Anadolu Bölgesi'nin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bölgede düzlüklerin geniş yer kaplaması, makine ile tarım yapmayı kolaylaştırır. Ancak yaz aylarının kurak olması tarımı olumsuz yönde etkiler . Yaz mevsiminde uzun süre yağış düşmeyen yerler vardır. Bölgedeki toprakların büyük bir kısmı killi ve tuzludur. Yani, verimi düşüktür.

Bölgede en çok tahıl üretilir. İç Anadolu, Türkiye'nin tahıl ambarıdır. "Konya Ovaları Projeleri" (KOP)'nin tamamlanmasıyla tarımsal gelirde büyük bir artış görülecektir. Bölgede tahıldan başka, şeker pancarı ve baklagil ekimi de yapılmaktadır. Dağ eteklerinde, akarsu kenarlarında ve yerleşim merkezlerinin yakınında meyve ve sebze bahçeleri bulunur. Bölgede yaygın olan bozkırlar, daha çok küçükbaş hayvan yetiştirilen otlaklar olarak değerlendirilir. Tarımın yanında hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. En çok koyun ve tiftik keçisi yetiştirilir.

Bölgenin Bölümleri

İç Anadolu Bölgesi içinde görülen farklı fiziki, beşeri ve ekonomik özellikler, buranın 4 bölüme ayrılmasına neden olmuştur:

Konya Bölümü:

İç Anadolu Bölgesi'nin güney ve güneybatı kısmını kapsar. Bölüm, güneyden ve batıdan Toros dağları ile çevrilidir. Konya Bölümü'nde düzlükler çok geniş yer kaplar. Buradaki ovalar kapalı havzalar içerisinde bulunur. Tuz Gölü, Konya Ovası, Akşehir ve Eber Gölleri birer kapalı havzadır. Bölümde yer alan platolar Cihanbeyli ve Obruk'tur. Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü ile Akşehir ve Eber gölleri bu bölümdedir. Türkiye'nin sofralık tuz ihtiyacının büyük bir kısmı, Tuz Gölü'nden karşılanır. Konya Bölümü, İç Anadolu Bölgesi'nin en kurak ve en az nüfuslu yeridir. Nüfusun büyük bir kısmı güneydeki dağların eteklerinde kurulmuş olan yerleşim merkezlerinde toplanmıştır. Buralar aynı zamanda tarihi yolların geçtiği yerlerdir. Bölümün en büyük şehri olan Konya, uzun yıllar Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapmış tarihi bir şehrimizdir. Büyük Türk-İslam düşünürü Mevlâna Celâleddin-i Rûm-i Konya'da yaşamıştır. Burası geçmişten bu yana bir kültür ve ticaret merkezidir. Ereğli, Karaman, Aksaray, Akşehir, Çumra, Ilgın ve Cihanbeyli, bölümün diğer yerleşim merkezleridir. Bölümün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. En çok tahıl ekimi yapılır. Özellikle buğday üretiminde Konya çevresinin önemli bir yeri vardır. Sulanabilir arazilerde şeker pancarı ekimi yapılır. Hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır. Bozkırların geniş yer kapladığı bölümde en çok küçükbaş hayvan beslenir. şeker, çimento, besin, dokuma , tarım âletleri fabrikaları ile civa işletmeleri,
bölümdeki başlıca endüstri kuruluşlarıdır.

Yukarı Sakarya Bölümü:

Bölüm, İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatı kısmında yer alır ve Sakarya Irmağı'nın yukarı çığırını kaplar. Sakarya Irmağının kollarını oluşturan Porsuk, Ankara ve Kirmir çayları burada birleşir. Akarsular araziyi parçalayarak platolar oluşturmuştur. Bunların başlıcası Haymana Platosu'dur. Başlıca ovaları Ankara ve Eskişehir ovalarıdır. Bölümde bozkırlar geniş yer kaplar. Yukarı Sakarya Bölümü, Konya Bölümü'ne göre daha fazla yağış alır. Kuzeydeki dağlık alanlara gidildikçe yağış artar. Buralarda yer yer ormanlara rastlanır.
Marmara ve Ege bölgelerinden gelip doğuya uzanan yollar, bu bölümden geçer. Burası İç Anadolu Bölgesi'nin en gelişmiş bölümüdür. fiehirleşme oranı ve nüfus bakımından diğer bölümlere oranla daha ileridir. Bölümün en büyük şehri Ankara'dır. ******, 27 Aralık 1919'da Ankara'ya gelerek Milli Mücadele çalışmalarına devam etmiştir. 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Ankara'da açılmış, 13 Ekim 1923'de yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne başkent olmuştur. Ankara'nın başkent olarak seçilmesinin başlıca nedenleri, şehrin Anadolu'nun ortalarında yer alması, etrafının yüksek dağlarla çevrelenmiş olması ve Türkiye'nin her tarafına kolayca ulaşılabilmesi gibi coğrafi özellikleridir. Cumhuriyetin ilk yıllarında 30 bin civarında olan nüfus, hızla artarak 1990 yılında 2,5 milyonu aşmıştır.Ankara, İstanbul'dan sonra Türkiye'nin ikinci büyük şehri olmuştur. fiehirde, şeker, çimento, besin, tarım aletleri, elektrik-elektronik, uçak başta olmak üzere çok çeşitli endüstri kuruluşları vardır. Bölümün diğer önemli yerleşim merkezleri, Polatlı, Sivrihisar, Haymana ve Çubuk'tur. Başlıca tarım ürünleri, tahıl, şeker pancarı, ay çiçeği, baklagiller, çeltik, sebze ve meyvedir. Bölümde en çok küçükbaş hayvan beslenir. Tiftik (Ankara) keçisi önemlidir. Bölüm, yeraltı kaynakları yönünden zengin değildir. Linyit, krom ve lületaşı
başlıca madenleridir. Sakarya Meydan Muharebesi bu bölümde yapılmıştır. Bu savaşın. Kurtuluş
Mücadelesi'nde önemli bir yeri vardır.

Orta Kızılırmak Bölümü:

İç Anadolu Bölgesi'nin batı yarısını oluşturan bölüm, Yukan Sakarya ve Konya bölümlerinin doğusunda bulunur. Kızılırmak'ın Anadolu'da çizmiş olduğu yay, bu bölümün sınırları içerisinde yer alır. Bölümün kuzeyinde Bozok Platosu bulunur. Güneyinde ise sönmüş yanardağlar dikkati çeker. Bunlar, Hasandağı, Melendiz Dağı ve Erciyes Dağı'dır. Kuzeydoğugüneybatı yönünde bir hat üzerinde uzanan bu dağların çevresi, verimli tarım alanlarını oluşturur. Başlıca ovaları Kayseri, Develi ve Aksaray ovalarıdır. Genellikle tahıl ekimi yapılan bu ovaların kenarları bağ ve bahçelerle çevrilidir. Bölümde yer alan verimli volkanik topraklar, bağ ve bahçe tarımı için elverişlidir. Ürgüp-Nevşehir çevresinde, yanardağlardan püskürerek birikmiş olan tüşer, selinti sularıyla aşındırılarak çok özel şekiller oluşturmuştur. Peri bacaları adı verilen bu şekiller birer doğa harikasıdır. Burası Peri bacaları yöresi olarak da adlandırılır. Nüfus ve büyük yerleşim merkezleri daha çok güney kesimde toplanmıştır. Erciyes Dağı'nın kuzeyinde kendi adını taşıyan verimli bir ovanın kenarında kurulmuş olan Kayseri, bölümün en büyük şehridir. Burası birçok şehri birbirine bağlayan yolların (Kara ve demir yolu) üzerinde bulunur. Kayseri, pastırma ve sucuklarıyla ünlüdür. Bölümdeki diğer başlıca yerleşim merkezleri ise güneyde Niğde Bor, Nevşehir ve Ürgüp; kuzeyde Yozgat, Kırşehir, Çankırı, Avanos ve Kırıkkale'dir. (Silah, cephane, demir-çelik fabrikaları ile Orta Anadolu Rafinerisi'nin bulunduğu Kırıkkale, Ankara'ya bağlı bir ilçe iken 1989'da il olmuştur.) Ayrıca Anadolu'da Türk birliğinin sağlanmasında yoğun bir çaba harcamış olan Türk düşünürü Hacı Bektaş Veli'nin türbesinin bulunduğu Hacıbektaş ilçesi de bu bölümdedir. Bölümün ekonomisini tarım ve hayvancılık oluşturur. Ençok tahıl, şeker pancarı, baklagiller ve çeşitli meyveler yetiştirilir. Geniş bozkırların bulunduğu bölümde daha çok küçükbaş hayvan beslenir. Bölümün başlıca madenleri çinko, demir ve kaya tuzudur.

Yukarı Kızılırmak Bölümü:

İç Anadolu Bölgesi'nin doğu kesiminde, Kızılırmak'ın yukarı çığırını kapsar. Burası bölgenin en dağlık ve en engebeli kesimidir. Bölüm, Kızılırmak ve kolları tarafından derin biçimde parçalanmıştır. Yüksekliği fazla olduğundan iklimi, bölgenin diğer bölümlerine göre daha karasaldır. Kış mevsimi daha soğuk ve kar yağışlı
geçer. Bölümde bozkırlar geniş alan kaplar. Yüksek kesimlerde çam ormanları yer alır. Dağlar geniş yer kapladığından tarıma elverişli alanlar azdır. Başlıca dağları, Tecer, Hınzır ve Akdağlar'dır. Yukarı Kızılırmak Bölümünde nüfus seyrek, şehirleşme oranı düşüktür. Bölümün en büyük şehri olan Sivas, kara ve demiryollarının kavşak noktasında kurulmuştur. Kurtuluş Savaşı'nda Sivas'ın önemli bir yeri vardır. Sivas Kongresi'nde alınan kararlarla, Anadolu'da ve Rumeli'de kurulan ve düşmanla mücadele eden cemiyetler birleştirildi. Böylece milli birliğimizin sağlanması yolunda önemli bir adım daha atılmış oldu. Yıldızeli, fiarkışla, Gemerek ve Bünyan bölümün başlıca yerleşim merkezleridir. Bünyan halıları yurt içinde ve yurt dışında ünlüdür. Tarım ürünlerinden en fazla tahıl üretilir. Aynca şeker pancarı, sebze ve meyve yetiştirilir. Otlakların geniş yer tutması, büyük ve küçükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır. Başlıca madenleri demir , linyit ve kromdur.

Türkiye Ekonomisindeki Yeri

Bölgenin Türkiye ekonomisine katkısı daha çok tarım alanında olmaktadır. Türkiye'de tahıl ekimi yapılan toprakların yarıya yakını bu bölgede bulunmaktadır. Bu yüzden bölge (özellikle Konya çevresi) Türkiye'nin tahıl ambarı durumundadır. Türkiye, tahıl dışında, meyve ve baklagil üretiminin de önemli bir kısmını İç Anadolu Bölgesi'nden sağlar. Bölge, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için elverişli bir ortama sahiptir. Küçükbaş hayvanlar içinde en fazla koyun, tiftik (Ankara) keçisi ve kıl keçisi yetiştirilmektedir. Ayrıca son yıllarda sığır yetiştiriciliğinde de artış olmaktadır. Türkiye'deki endüstriyel üretimin %15'inden fazlası bu bölgenin payına düşmektedir. Bölgede diğer bir önemli faaliyet de ulaşımdır. Tarihi devirlerde bölgenin kenar kısımlarından geçen yollar, zamanla iç kesimlerde kuruyan yerleşme merkezlerini de birbirine bağlar duruma getirilmiştir. Cumhuriyetin kurulmasından bu yana 5'i Ankara'da olmak üzere Sivas, Kayseri, Konya ve Eskişehir'de birer üniversite kurulmuştur. Bu üniversiteler kültürel gelişmemize önemli katkılar sağlamaktadır.

Türkiye Turizmindeki Yeri

İç Anadolu'da yerleşmenin tarihi, 5000 yıl öncesine dayanır. Hitit medeniyeti ile başlayan yerleşme, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetleri ile devam etmiş, çeşitli kültür ve sanat eserlerini günümüze kadar taşımıştır. Pericibacaları Yöresi (Kapadokya) yeraltı şehirleri, nıumyalı kaya mezarları ve kiliseleri ile birçok insanın ilgiyle ziyaret ettiği yerlerdir. Ihlara vadisi, diğer bir turistik mekândır. Hacıbektaş-ı Veli Türbesi de önemli bir turizm değeridir. Ankara Kalesi,Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Etnografya Müzesi, Anıtkabir ve
****** Müzesi de turistlerin başlıca uğrak yerleridir. Konya'daki Mevlana Celâleddin-i Rûmi'nin türbesi ziyaretçi akınına uğrar. Bölgede kaplıcalar ve ve şifalı içmecelerin' sayısı oldukça fazladır. Bunların başlıcaları, Eskişehir, Ankara, Konya, Niğde ve Kayseri illerinde bulunmaktadır. Ayrıca Elmadağ ve Erciyes, dağ ve kayak turizmi açısından önemli merkezler haline gelmiştir.
BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
Ø En fazla nadasa bırakılan bölgedir.
Ø En büyük kapalı havzamız buradadır (Tuz Gölü)
Ø En tuzlu gölümüz %o ile Tuz Gölüdür.
Ø Lületaşının tek çıkarıldığı yer Eskişehir’dir.
Ø Karstik şekillere en çok rastlanan 2.bölgemizdir. (Sivas, Çankırı)
Ø İklimden dolayı kerpiç en çok kullanılan yapı malzemesidir.
Ø Ulaşımı yeryüzü şekilleri sayesinde çok uygundur.
Ø En az yağış alan bölgemizdir
Ø Ortalama yükseltisi 1000 metredir. En yüksek yeri Erciyes Dağıdır.
Ø Küçükbaş hayvan sayısı en fazla olan bölgedir.
Ø Nüfus bakımından 2. olmasına rağmen alanı büyük olduğu için yoğunluk azdır.
Ø Tek uçak fabrikamız Eskişehir’dedir.
Ø Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır.
Ø İklimi sert ve karasaldır.
Ø Kentleşme oranı düşük, kırsal yerleşme topludur.
Ø Yaz kuraklığının erken başlaması sebze üretimini olumsuz yönde etkiler.
Ø Bölgede endüstri bitkilerinden şekerpancarı, tahıllardan buğday çok yetiştirilir.
Ø En uzun akarsuyumuz Kızılırmak nehrinin büyük kısmı bölgededir